Japanse etiquette: wat moet je doen (en wat vooral niet)?

Wat te doen tijdens het eten (en wees voorzichtig met je eetstokjes)

Tijdens het dineren in Japan zijn er best veel etiquetteregels waar je op moet letten, vooral met betrekking tot eetstokjes. Als je de reden achter deze regels kent kun je ze veel gemakkelijker onthouden.

Zet je eetstokjes nooit rechtop in je eten en vooral niet in een kom rijst. Dit is namelijk gerelateerd aan de dood en begrafenisgebruiken. Het is gebruikelijk dat er een kom rijst als offer voor de overledene wordt achtergelaten, waarin de eetstokjes rechtop worden geplaatst. Ook wordt het als onbeleefd beschouwd om eetstokjes tegen elkaar te wrijven of te rollen. Dit wordt gezien als een belediging voor de gastheer of eigenaar met betrekking tot de kwaliteit van de eetstokjes.

Noedels slurpen is helemaal oké. Het wordt beschouwd als een goede manier om ze tijdens het eten af te koelen én om een betere smaakervaring te krijgen. Het is echter niet verplicht en om eerlijk te zijn vind ik het vaak best lastig (maar erg leuk) om hard mee te slurpen.

Een ander niet geheel onbelangrijk punt is het geven van fooien in restaurants. Dat is in Japan namelijk niet nodig. Over het algemeen is het geven van fooien in Japan niet verplicht, omdat de servicekosten al bij de rekening zijn inbegrepen. Ze kunnen zelfs schrikken als ze de fooi zien, dus het is beter om ze niet in een ongemakkelijke situatie te brengen door erop aan te dringen toch een fooi aan te nemen. 

Trek je schoenen uit bij het betreden van een woning en bijzondere openbare ruimtes

Als algemene regel geldt dat schoenen in geen enkele privé woning of appartement gedragen mogen worden. Ook is het in sommige openbare ruimtes niet toegestaan. Zo zijn er restaurants, hotels en enkele toeristische attracties die klanten vragen de schoenen uit te trekken, maar dit is niet de standaard. Hoe weet je wanneer je ze wel of niet mag aanhouden? Dat is heel makkelijk. Als je een plank voor het opbergen van de schoenen ziet bij de ingang, dan is het tijd om ze uit te trekken.

Een andere goede richtlijn is of het gebouw in Japanse stijl is. Over het algemeen vereisen alle gebrouwen in Japanse stijl dat mensen hun schoenen binnen uit doen, met name op tatami-vloeren. Deze regel moet strikt worden gevolgd bij accommodaties, zoals ryokans. Het is essentieel om de vloer niet te beschadigen.

Drinken en karaoke om de band te versterken, maar maak er geen competitie van

Door de vele etiquette regels in Japan wordt vaak gedacht dat het een streng land is met regels en formele protocollen. Met dat beeld in gedachte zal je verrast worden als je het Japanse nachtleven induikt. Veel jonge mensen in de grote steden als Tokyo en Osaka lijken work hard, play hard als levensmotto te hebben. Drinken en karaoke worden beschouwd als de ultieme manieren om stress te verlichten en een band met anderen op te bouwen.

Japanse drinkbijeenkomsten -- Nomikai – zijn nauw verbonden met de werkcultuur en zijn een belangrijke plek waar collega’s contact maken. Op deze momenten kunnen soms belangrijke zakelijke beslissingen worden genomen. Izakaya (Japanse pubs) zijn belangrijke plekken om te socializen in Japan. Ook als je niet drinkt kun je genieten van de leuke sfeer en het heerlijke eten dat in veel Izakaya’s wordt aangeboden.

Een andere enorm populaire manier voor Japanners om een band op te bouwen en plezier te hebben is karaoke. Zingen in het openbaar lijkt misschien een soort sociale marteling voor degenen die er niet aan gewend zijn, maar in Japan is het een heel normaal tijdverdrijf. Loslaten en plezier hebben met z’n allen is een belangrijke manier om contact te maken en kan helpen de cultuur op een dieper niveau te begrijpen. Maar heel belangrijk: maak er geen competitie van. Het doel van karaoke is om een fijne sfeer te creëren waar niemand zich onwelkom of beschaamd voelt. En zeg nou eerlijk, degenen die het leukst zijn in karaoke zijn vaak niet de beste zangers. Maar dat is niet erg: het gaat allemaal om plezier hebben.

Let op waar je eet en drinkt

Veel beroemde tempels en heiligdommen – zoals Fushimi Inari in Kyoto – hebben kleine winkeltjes en kraampjes met souvenirs. Veel van deze winkels verkopen heerlijk eten en snacks, zoals gegrilde mochi en spiesje met rundvlees. Perfect om gelijk op straat op te eten zou je zeggen. Nee dus. Het is eigenlijk niet toegestaan om te eten op het terrein van tempels of heiligdommen. Veel winkels hebben een klein zitgedeelte in de buurt om te genieten van je eten en drinken. Eten en drinken tijdens het wandelen wordt sowieso over het algemeen als een beetje onbeleefd beschouwd.

Het dragen van een mondkapje is een teken van respect

Het dragen van een mondkapje is altijd een veel voorkomende gewoonte geweest in Japan, vooral tijdens het griepseizoen. Het kan voor ons Nederlandse toeristen dan ook verassend zijn om te zien hoeveel mensen nog steeds een mondkapje dragen. 

Een belangrijk aspect van het dragen van mondkapjes in Japan is respect. Mondkapjes zijn er niet zozeer om jezelf te beschermen, maar vooral ook om aan anderen te laten zien dat je je bezorgd bent om hun gezondheid. Het respect hebben voor anderen is een belangrijk aspect in de Japanse samenleving.

Niet telefoneren in het openbaar en let op het volume

Hoewel het voor ons niet heel belangrijk lijkt is telefoneren in het openbaar vervoer een grote no-go. Het wordt als behoorlijk onbeleefd beschouwd. Dit geldt ook voor lange treinreizen. Maar maak je geen zorgen: de bullet treinen hebben een speciale ruimte waar je belangrijke oproepen kunt beantwoorden.

Daarnaast wordt het als onbeleefd beschouwd om luid te spreken in het openbaar vervoer en in veel andere openbare ruimtes. De muren van een appartement zijn meestal vrij dun, dus zelfs in huis spreken de Japanners niet op luide toon.

Een sterke parfumgeur wordt niet gewaardeerd, vooral niet in restaurants

Er is een Japanse term die vertaald kan worden als “geurintimidatie”. Hoewel deze uitdrukking vaak wordt gebruikt om te verwijzen naar sterke lichaamsgeuren, dekt het ook sterke parfums en geuren van wasmiddel of wasverzachter. Er lijkt in Japan een algemene voorkeur te zijn voor lichtere en meer natuurlijke geuren. Dit geldt met name tijdens het dineren met anderen. Een belangrijke reden hiervoor is dat het dragen van parfum de ervaring van het eten in bepaalde soorten restaurants daadwerkelijk bederft. Veel Japanse gerechten gebruiken relatief subtiele smaken, een sterke geur kan de smaak en de algehele ervaring flink te beïnvloeden. Vooral tijdens het eten van sushi worden sterke parfumgeuren of sigarettenrook niet gewaardeerd. Best logisch eigenlijk, toch?

Waarom je moet opletten met tatoeages

De relatie van Japan met tatoeages is enigszins complex. Body art heeft een lange geschiedenis in Japan en het is de thuisbasis van enkele van de mooiste en meest iconische tattoo-stijlen. Toch blijft de houding ten opzichte van tatoeages relatief conservatief. De reden hiervoor is het historische verband tussen tatoeages en bendes. Vooral de leden van de Yakuza (een bekende Japanse criminele bende) staan bekend om de tatoeages over het gehele lichaam. Al is het wel met name de oudere generatie die een negatieve mening heeft over tatoeages. 

Helaas zijn er nog wel veel openbare plaatsen waar strikte regels gelden met betrekking tot tatoeages. Denk aan openbare baden en warmwaterbronnen, maar ook sommige sportscholen. Een manier om dit te omzeilen is om tatoeages waar mogelijk te bedekken met grote pleisters. Controleer dus van tevoren wat de regels zijn. We willen natuurlijk niet dat je in verband wordt gebracht met de Japanse maffia. 

Laat je niet afschrikken door de Japanse etiquette

Het belangrijkste is om anderen te respecteren en vooral te genieten van je tijd in Japan! Hoewel sommige dingen misschien anders en verassend zijn, is dat juist ook een belangrijke reden waarom Japan een geweldig land is.